Amsterdam kan zich niet nog een bouwput veroorloven

Amsterdam kan zich niet nog een bouwput veroorloven

Plannen voor de Zuidas

De Zuidas te Amsterdam is zonder enige twijfel de beste kantorenlocatie van Nederland. De locatie dankt haar succes aan de ligging aan het knooppunt van vele vervoerslijnen en snelwegen. Het is een verademing om, in tegenstelling tot steden als London of Parijs, in minder dan tien minuten vanaf een internationaal vliegveld aan te kunnen komen in het zakelijk knooppunt van een metropool.

En er is meer. Er zijn hotels, er is een internationaal congrescentrum (de RAl), de mooiste woonwijk van de wereld (Amsterdam-Zuid) en natuurlijk Amsterdam zelf. Net als aan de 17de-eeuwse grachten gaat het hier om zien en gezien worden, het grote pronken. In de moderne wereld doen we dat nu vanaf snelwegen in plaats van grachten. De 'kruimeldief van de ING, de toeter van de ABN Amro, de rots - genaamd MahIer 4 - en het WTC-spiegelpaleis zijn de moderne trapgevels. De vergelijking met het beste stukje Keizersgracht is eenvoudig te maken. Behalve dat niemand bij de Keizersgracht op het idee komt om er een kap over te zetten.

Ondanks het succes van de locatie is er al meer dan vijftien jaar een onbedwingbare behoefte bij de gemeente om de Zuidas te helpen. Er zijn voor vele tientallen miljoenen euro's plannen gemaakt en weer in de kast verdwenen. Tot nu toe kon geen van die plannen tot uitvoering worden gebracht, meestal omdat de markt er geen brood in zag.
De boodschap aan de gemeente is steeds geweest: als iets goed functioneert, ga het dan niet repareren. Begeleid het, geef aan wat je belangrijk vindt en wat de kwaliteitseis’ n van de overheid zijn en laat het gebeuren. Dit is geen locatie die subsidie en hulp van de overheid nodig heeft, daar zijn in de stad betere kandidaten voor. Als de markt even tegenzit zoals nu, blijf kalm; doe geen overhaaste dingen, ook deze recessie gaat over. En zo er ooit nog behoefte aan meer kantoren ontstaat, gaat deze locatie het winnen. Sterker nog: deze locatie is een cruciale voorwaarde om internationale bedrijven te verleiden naar Nederland te komen.

Maar wat is de gemeente nu van plan? Ze wil 1,3 miljard euro investeren in een bouwput van acht jaar. Wegen worden weggestopt in een bak en er komt een nieuw station. Zouden we dit project wel op tijd en binnen het budget af kunnen krijgen? Laten we dit project op dit punt met hernieuwd optimisme het voordeel van de twijfel geven. Een veel belangrijker vraag is: wat leveren al die nieuwe publieke investeringen op? Het antwoord is, als ik het goed begrijp, vooral een groter bouwvolume, minimaal zesduizend extra woningen, want de geluidsoverlast wordt minder met een dok.

Woningen leveren nog steeds geld op en dat is goed voor de gemeentekas, dat begrijp ik als ontwikkelaar. De gemeente is net als ik de dupe van een krimpende behoefte aan vastgoed en van de goede bedoelingen van voor de recessie. Het dok 3.0 dient zeker het private belang van de gemeente als grondeigenaar. Overigens niet genoeg om de investering van 1,3 miljard euro rond te rekenen. Maar de vraag is: dient het ook het publieke belang? Woningen op de Zuidas? Tot nu toe geen groot succes, en als we toch typische kantoorlocaties gaan vrijgeven voor intensieve woningontwikkelingen, zijn Zuidoost, Amstel en Sloterdijk betere locaties. Als Amsterdam meer woningen wil bouwen: nog geen 100 meter ten zuiden van de Zuidas ligt in Amstelveen een snel verouderende woonwijk met veel overtollige kantoren te wachten op verdichting. Daar hebben we die woningen heel hard nodig. Daar kun je echt een verschil maken met woonfuncties.

Maar het allerergst is die bouwput. Waarom zou je middenin een recessie die ons nog minimaal vijf jaar kwetsbaar maakt een redelijke functionerende ontmoetingsplek van internationale allure op de schop nemen? Een winkel ga je verbouwen als je zeker bent van betere tijden, niet als je je klandizie aan het verleiden bent. Amsterdam moet nu af. Na de Noord-Zuidlijn, het Centraal Station, de in staat van verbouwing verkerende musea en het Oosterdokseiland moet de stad weer eens tot rust komen. We moeten opknappen, verbeteren, transformeren, verdichten en aanharken, willen we de inherente kwaliteit van de stad tot haar recht te laten komen en een kans maken in een nu al weer oplaaiende internationale metropolenstrijd.

Gemeente: als je toch nog wat geld over hebt, investeer nog meer dan je nu al doet in het beter benutten van bestaande stedelijke kwaliteit en in het omkatten van de vele gebouwen die nu nutteloos zijn geworden. Daar zijn ze in de hoofdstad overigens al heel goed mee bezig, dat compliment krijgen ze.

En dan ten slotte: dat niet te verwerken, treurige beeld dat ik straks in een tunnelbak verdwijn als ik langs de Zuidas rijd. Nooit meer het zicht op die iconen van de Nederlandse architectuur. Jeetje, wat zou ik balen als ik eigenaar of huurder van de gebouwen op de Zuidas zou zijn.

Rudy Stroink