Het einde van de crisis

De recessie zal op 16 oktober om 1 uur ’s middags over zijn. Dat is op een dinsdag, de niets aan de hand dag van de week. Dinsdag komt na maandag, rotdag, en voor de woensdag, met de leukste jeugdherinneringen, omdat je ’s middags altijd vrij was. Dus een prima dag om iets bijzonders te gaan doen, zoals het beëindigen van de recessie.

Recessies worden door collectief handelen gemaakt, dus collectief handelen moet er ook een eind aan maken. Als we allemaal geloven dat het echt voorbij is, dan is het ook voorbij. Dat betekent overigens niet dat u de volgende dag weer volop zaken kunt doen, zoals voor de recessie. Recessies komen te paard en gaan te voet. Reken maar op jaren van kleine stapjes voorwaarts, maar we gaan ten minste weer de goede kant op. Dat geldt zeker voor vastgoed, dat dieselt gewoon door en wijkt slechts traag van het spoor af.

Vanwaar het optimisme dat we aan het eindspel bezig zijn, zult u zich afvragen. Is hier sprake van de wens als de vader van de gedachte? Vast, maar er zijn een aantal indicaties die mijn optimisme ondersteunen.

In de eerste plaats duurt deze recessie al 4 jaar en na 4 jaar ontstaat er in bijna elke recessie een andere dynamiek. De onrust, de wanhoop, de verdoving als gevolg van het intreden van de slechte tijden, maken plaats voor een gevoel dat het maar eens afgelopen moet zijn. Dat er gehandeld moet worden en dat er oplossingen moeten worden bedacht. Zo’n Kunduz-akkoord is een signaal, de NVM die met andere organisaties nu echt de woningmarkt wil veranderen, de Grieken die uiteindelijk toch voor Europa kiezen en het afboeken van verliezen bij banken en bedrijven. Dat zijn tekenen dat het ontkennen voorbij is. Dat zie ik nu volop om me heen gebeuren. Alleen door het nemen van je verlies, door je over te geven aan nieuw realisme, kom je er uit.

Er zijn dan rond die tijd presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten. Dan ontstaat er een golf van optimisme in de grootste economie van de wereld. Omdat ze graag in de toekomst en betere tijden willen geloven en het is aan de presidentskandidaten om dat geloof te ondersteunen met stevige en optimistische retoriek. En de burgers geloven het ook nog. Ik heb dat verschijnsel een aantal keren van nabij mee mogen maken en het werkt. Blik vooruit, maakt niet uit of de kandidaat echt die super powers heeft die ze zichzelf toedichten. Kiezen maakt dat je even het lot in eigen handen hebt en dat je even in een droom kan geloven. Overigens wordt er ook nog eens een aantal miljarden dollars in politieke marketing gestopt, wat ook een forse economische impuls geeft. Als Coca Cola zoveel geld in marketing stopt, drinkt elke Amerikaan van dat moment alleen nog maar dat drankje.

Economie heeft zijn eigen kalender logica. Opleving op de beurs zie je rond oktober, dan weten ze hoe het jaar gaat aflopen. In augustus is iedereen op vakantie en kan kleine fluctuaties de beurs onverwachts ineen doen klappen. Oktober neemt onzekerheden over de jaarcijfers weg, de directeur weet of hij zijn bonus gaat verdienen dit jaar. Dat komen de verhalen over hoe ze ondanks alles de onderneming toch de goede kant op hebben gestuurd en hoe essentieel goed management is. Dus weer een positieve impuls.

Ik voorspel ook een opleving van het consumentenvertrouwen. We zijn toe aan dat nieuwe setje, de nieuwe computer, het bankstel of de auto. Het is mooi geweest, met dat zuinige gedoe. We hebben het tot zover overleefd, en waar doe je het anders voor dan jezelf af en toe verwennen met iets moois. Dat broeit al een tijdje. We willen wel, maar we mogen nog niet, want we weten niet hoe lang de recessie nog gaat duren. En dan is het ineens genoeg geweest. We gaan onze vaderlandse plicht doen en onszelf weer een beetje verwennen.

16 oktober 2012 1 uur ’s middags gaan we op een plein ergens in Nederland een feestje organiseren, bescheiden maar enthousiast. We beseffen dat het nooit meer zal worden zoals het was en dat is op zichzelf prima. Een aantal zaken van die goede oude tijd klopten gewoon niet. Te uitbundig, te veel op consumptie gericht, te duur en vaak onnodig. De boodschap is begrepen. We hebben de pijn genomen en nu, met een nieuwe bescheidenheid, weer verder.